ZİYNETİ KOCABIYIK’IN HABERİ – Lepra olarak da bilinen cüzzam hastalığı, antik çağlardan beri bilinen ve Yunan tarihçi Herodot’un milattan önce beşinci yüzyıla kadar tarihlenen çalışmalarında bahsinin geçtiği bulaşıcı bir hastalık. Tarih boyunca hastaların korkutucu görüntüleri sebebiyle adından “dehşetle” söz ettiren cüzzam, geliştirilen tedaviler sonrasında korkulan hastalıklar listesinden çıktı; vakaların azalması sebebiyle de “unutulan” hastalıklar listesine girdi. Ancak cüzzam hala dünya üzerindeki varlığını devam ettiriyor.
ESKİ AMA TEDAVİ EDİLEBİLİR HASTALIK
Her yıl ocak ayının son haftası, cüzzam hastalığına dikkat çekmek ve bu hastalıkla ilgili farkındalık oluşturmak amacıyla Dünya Lepra Haftası olarak anılıyor. Bu hafta boyunca, hem kişilerin hem de toplumların bu eski ama tedavi edilebilir hastalık hakkında bilinçlenmesi hedefleniyor. Biz de Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Deri ve Zührevi Hastalıklar Uzmanı Doç. Dr. Göknur Özaydın Yavuz’la konuştuk.
Türkiye’de bildirimi zorunlu bulaşıcı hastalıklar kapsamında yer alan ve halen “Lepra Eradikasyon Programı”nın uygulandığı cüzzam hastalığı on binde bir kişide görülüyor. Sağlık Bakanlığı verilerine göre ülkemizde kayıtlı toplam 518 cüzzam hasta sayısının olduğu biliniyor. İşte cüzzamla ilgili bilinmesi gerekenler…
CÜZZAM NEDİR?
Cüzzam (lepra), Mycobacterium leprae adı verilen bir bakterinin neden olduğu, cilt ve sinir sistemi başta olmak üzere birçok sistemi etkileyebilen kronik bir enfeksiyon hastalığıdır. Tarih boyunca “damgalanma” ve yanlış bilgilerle anılan cüzzam, günümüzde erken teşhis ve etkili tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır.
NASIL BULAŞIR?
Cüzzam, genellikle uzun süreli ve yakın temas sonucu burun veya ağız salgıları yoluyla bulaşır. Ancak, hastalığın bulaşma riski oldukça düşüktür. Cüzzam bulaşması için enfekte bir bireyle sürekli ve yakın temas gerekmektedir. Hastalık büyük oranda çocukluk döneminde ortaya çıkar. Evli çiftler arasında hastalığın geçme oranının çok düşük olması, erişkinlerin enfeksiyona dirençli olduğunu göstermektedir.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Cüzzamın belirtileri arasında şunlar yer alabilir:
Deride his kaybına neden olan soluk veya kırmızımsı lezyonlar,El, ayak veya yüz bölgelerinde uyuşma,Kas zayıflığı,Ellerde ve ayaklarda şekil bozuklukları.
Bu belirtiler zamanla ilerleyebilir ve tedavi edilmezse kalıcı hasara yol açabilir. Cüzzama bağlı şekil bozuklukları ve sakatlıklar hemen oluşmaz. Tanı konulmamış ve tedavi almayan vakalarda yıllar süren bir süre sonucunda gelişir. Hastalık özellikle cildi, çevresel sinirleri, üst solunum yolu mukozasını ve gözleri etkiler. Erken bebeklik döneminden yaşlılık dönemine kadar tüm yaş grubundaki insanları etkileyebilir.
TEDAVİ MÜMKÜN!
Cüzzam, antibiyotiklerle tamamen tedavi edilebilir bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından ücretsiz olarak sağlanan çoklu ilaç tedavisi (MDT), hastalığın ilerlemesini durdurur ve bulaşıcılığını ortadan kaldırır. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa, komplikasyonlar o kadar önlenebilir.
TOPLUMDAKİ ÖNYARGILAR
Cüzzam, tarihte damgalanma ve ayrımcılıkla ilişkilendirilmiştir. Ancak bu hastalık, doğru bilgiyle ele alındığında bir sağlık sorunu olarak çözülebilir. Cüzzamlı bireyler toplumdan dışlanmamalı, aksine desteklenmelidir. Cüzzam hastalığının herhangi bir hastalığı bulunmayan erişkin insanlara bulaşma ihtimali nerdeyse imkânsızdır. Hastalığa sebep olan bakteri tedaviye başladıktan çok kısa süre sonra vücuttan temizlenmeye başlar. Bu olumlu yöndeki bilgiler hastalık hakkında geçmişteki ön yargı ve korkuların yok olmasını sağlamıştır. Eskiden tam bir tecrit altında yaşatılan hastaların günümüzde tedavi altında işini sürdürmesinde veya evlenmesinde sakınca bulunmamaktadır.
HEP BİRLİKTE FARKINDALIK OLUŞTURALIM
Dünya Lepra Haftası’nda, hepimiz bu hastalığa karşı daha bilinçli adımlar atabiliriz. Erken teşhis ve tedavi için sağlık hizmetlerine başvurmak ve toplumu bilgilendirmek, cüzzamın kontrol altına alınmasında hayati öneme sahiptir. Unutmayalım: Cüzzam tedavi edilebilir bir hastalıktır ve kimse bu hastalık nedeniyle damgalanmayı hak etmez.